| W swietle prawa |
| Co to jest postępowanie przygotowawcze i kto je prowadzi? Postępowanie przygotowawcze to ten etap postępowania karnego, podczas organy wymiaru sprawiedliwości sprawdzają, czy rzeczywiście zostało popełnione przestępstwo, zbierają i zabezpieczają dowody w sprawie. Postępowanie przygotowawcze kończy się: skierowaniem aktu oskarżenia do sądu, umorzeniem postępowania (najczęściej z powodu braku dowodów), skierowaniem do sądu wniosku o warunkowe umorzenie lub wniosku o umorzenie postępowania i zastosowania środków zabezpieczających. Postępowanie to prowadzone jest przez Policję lub prokuraturę. Jeśli postępowanie prowadzi Policja, to prokuratura sprawuje nad nim nadzór. Zawsze jednak to prokurator decyduje o tym, czy wszcząć postępowanie i w jaki sposób go zakończyć (skierowaniem aktu oskarżenia do sądu lub umorzeniem). W postępowaniu przygotowawczym to prokurator jest także organem uprawnionym do stosowania środków zapobiegawczych, za wyjątkiem tymczasowego aresztowania, o czym decyduje tylko sąd. Co zrobić, gdy postępowanie przygotowawcze zostanie umorzone? Informacja o umorzeniu postępowania dostarczana jest pokrzywdzonej w formie postanowienia prokuratora. Postanowienie takie zawiera także uzasadnienie decyzji- zazwyczaj postępowanie w sprawach o przemoc domową umarza się z powodu braku lub niewystarczającej ilości dowodów, pozwalających na skierowanie aktu oskarżenia do sądu. W sytuacji takiej pokrzywdzona ma prawo złożenia odwołania od decyzji organu, który wydał postanowienie (np. prokuratury rejonowej) do wyższej instancji (np. prokuratury okręgowej). Informacja na temat tego, w jakim terminie i do kogo należy kierować odwołanie musi znajdować się w piśmie zawierającym postanowienie o umorzeniu. Co to znaczy, że postępowanie toczy się z oskarżenia publicznego? W Polsce większość przestępstw ściganych jest z oskarżenia publicznego, co oznacza, że organy ścigania (policja, prokuratura, sądy) wszczynają i prowadzą postępowanie karne niezależnie od złożenia przez zainteresowane osoby (np. pokrzywdzonego) odpowiedniej skargi, czy wniosku o ściganie. Organy wymiaru sprawiedliwości w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu wszczynają postępowanie, jeśli tylko powezmą informację o popełnieniu przestępstwa. Przestępstwo określone w art. 207 kk. zalicza się do tej grupy przestępstw. W sprawach o niektóre przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego postępowanie toczy się dopiero po złożeniu przez uprawniony podmiot wniosku o ściganie (np. przestępstwo zgwałcenia art. 197 kk). Część przestępstw określonych w kodeksie karnym ściganych jest z oskarżenia prywatnego. W jaki sposób zbierać dowody? Dowody w sprawie będą potrzebne do tego, aby prokuratura prowadząca postępowanie karne mogła wystąpić przeciwko sprawcy z aktem oskarżenia do sądu. Często sprawy o przemoc domową są umarzane właśnie z powodu braku wystarczającej ilości dowodów, a jako, że przemoc odbywa się w czterech ścianach i niekiedy przybiera wyłącznie postać przemocy psychicznej lub ekonomicznej, tym trudniej jest ją udowodnić. Poniższa lista dowodów ma pomóc w lepszym przygotowaniu się do postępowania. ( Uwaga! Przestępstwo określone w art. 207 kk. jest przestępstwem ściganym z urzędu, więc to nie na ofierze leży obowiązek zgromadzenia dowodów przeciwko sprawcy, tylko na organach ścigania). Jako dowody posłużyć mogą: obdukcja lekarska (w przypadku przemocy fizycznej), a więc zaświadczenie z badania lekarskiego, w którym lekarz opisuje stwierdzone obrażenia ciała, a często podaje też prawdopodobną przyczynę tychże obrażeń. Obdukcja lekarska jest jednym z najmocniejszych dowodów w postępowaniu o znęcanie się nad członkiem rodziny. Finansowanie Zeznania świadków- członków rodziny, sąsiadów, osób, które pośrednio wiedziały o fakcie przemocy (np. personel organizacji, ośrodków, do których ofiara przemocy zwracała się o pomoc). Często jedynym świadkiem jest sama ofiara przemocy. Świadkami w procesie karnym mogą być osoby niepełnoletnie. Trzeba jednak pamiętać o tym, że osoby najbliższe względem podejrzanego (tzn. małżonek, wstępni-rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd., zstępni-dzieci, wnuki, prawnuki, itd., rodzeństwo, powinowaci w tej samej linii lub stopniu np. teść, szwagier, osoba przysposobiona (adoptowana) lub przysposabiająca (adoptująca) oraz małżonkowie tych osób, oraz osoba pozostająca w we wspólnym pożyciu- konkubent, konkubina, partner/-ka) mają prawo odmowy zeznań. Oznacza to także, że sama ofiara przemocy może odmówić zeznań przeciwko sprawcy, nawet, jeśli to ona sama wcześniej złożyła zawiadomienie o przestępstwie. Wyjaśnienia oskarżonego To także istotny dowód- może być i tak, że wyjaśnienia oskarżonego ( a wcześniej podejrzanego) będą konfrontowane tylko z zeznaniami ofiary. Oskarżony nie ma obowiązku zeznawać przeciwko sobie, ani dostarczać dowodów na swoją niekorzyść. Oskarżony ma prawo odmówić zeznawania bez podawania przyczyny. Inni świadkowie mają takie prawo tylko wtedy, gdy zezwala na to ustawa. Zaświadczenia o pobytach w ośrodkach, centrach pomocy dla ofiar przemocy- jeśli ofiara przemocy szukała wcześniej pomocy w schroniskach, noclegowniach, ośrodkach dla kobiet/ofiar przemocy, wówczas zaświadczenie z takiej placówki będzie również mogło stanowić wiarygodny dowód w sprawie. Notatki służbowe z interwencji policyjnych- podczas interwencji policyjnych funkcjonariusze zobowiązani są sporządzać notatki służbowe, w których opisują m.in. cel, przyczynę i przebieg interwencji. Notatki służbowe nie mogą zastępować dowodu z wyjaśnień podejrzanego lub zeznań świadka. na wniosek prokuratury lub sądu Policja może zostać wezwana do przedłożenia notatek służbowych, które następnie mogą być wykorzystane jako dowód w sprawie. Dlatego istotne jest, aby dopilnować, by podczas interwencji policyjnej notatki zostały sporządzone. |