| W swietle prawa |
| Jakie środki mogą zostać zastosowane w stosunku do sprawcy przemocy w trakcie postępowania karnego? Na etapie postępowania karnego uprawnione organy (prokurator lub sąd) mogą zastosować wobec podejrzanego/oskarżonego środki zapobiegawcze, które mają na celu zabezpieczyć prawidłowy tok procesu. Stosuje się jeden środek zapobiegawczy w danym czasie. Poniżej znajduje się pełna ich lista, choć w sprawach o przemoc najczęściej zastosowanie będą miały dozór policyjny oraz tymczasowe aresztowanie. Pokrzywdzona na etapie postępowania prokuratorskiego (już po przedstawieniu zarzutów podejrzanemu przez prokuratora), a oskarżycielka posiłkowa w trakcie postępowania przed sądem, może wnioskować o zastosowanie poniższych środków względem podejrzanego/oskarżonego. Jeśli pokrzywdzona w trakcie postępowania przed sądem nie występuje w roli oskarżycielki posiłkowej, to wówczas może próbować wnosić taki wniosek do prokuratora (ale prokurator nie jest wtedy związany jej prośbą). Tymczasowe aresztowanie: -może być zastosowane w stosunku do podejrzanego, gdy zachodzi: 1.Uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu (art. 258 § 1 pkt.1 Kodeksu postępowania karnego). 2.Uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do fałszywych zeznań lub wyjaśnień lub w inny bezprawny sposób będzie utrudniał postępowanie karne (art. 258 § 1 pkt.2 Kodeksu postępowania karnego). Obawa matactwa może w szczególny sposób odnosić się do sprawców przemocy domowej, którzy mogą nakłaniać otoczenie (sąsiadów, znajomych, rodzinę) do składania fałszywych zeznań, a także starać sięzastraszyć samą ofiarę przestępstwa. Oskarżony może jej grozić zemstą, jeśli nie wycofa ona swoich poprzednich zeznań przeciw niemu. Jeśli obawa matactwa wydaje się być realna, warto wnioskować o tymczasowy areszt. 3.Wyjątkowo także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza, gdy groził uprzednio popełnieniem takiego przestępstwa.(art. 258 § 3 kodeksu postępowania karnego) Jeśli więc sprawca przemocy po wszczęciu przeciwko niemu postępowania nadal odgraża się, że popełni przestępstwo na szkodę pokrzywdzonej (np. z art. 190 § 1- groźba karalna), a groźba ta wywoła obawę, że rzeczywiście zostanie spełniona, to wówczas sytuacja taka może być podstawą do tymczasowego aresztowania. Poręczenie majątkowe i niemajątkowe- jest to swoista umowa pomiędzy oskarżonym a organem procesowym, że w zamian za gwarancję określonego zachowania się, oskarżony będzie pozostawał na wolności na czas postępowania. Przy poręczeniu majątkowym gwarancja określonego zachowania się jest składana w postaci praw majątkowych, a to: pieniędzy (w polskich złotych lub walucie obcej), papierów wartościowych, zastawu na rzeczach lub hipoteki. Poręczenie przepada, gdy oskarżony ucieknie lub ukryje się. Poręczenia niemajątkowe mogą mieć charakter poręczenia społecznego (np. zakładu pracy) albo indywidualnego ( osoby godnej zaufania- np. posła). Dozór Policji (lub przełożonego wojskowego w przypadku żołnierza) polega na tym, że oskarżony przebywając na wolności zobowiązany jest do pewnego zachowania. Może to być: -zakaz wydalania się z miejsca pobytu -zgłaszanie się na Policję w określonych odstępach czasu -informowanie Policji o zamiarze wyjazdu -inne ograniczenie swobody oskarżonego, niezbędne do prawidłowego wykonywania dozoru (np. zakaz zbliżania do pokrzywdzonej). -Zakaz opuszczania kraju- może być połączony z zatrzymaniem/zakazem wydania dokumentu pozwalającego na wyjazd. Nakazy i zakazy zachowania- należą tu: zawieszenie w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu, nakazanie powstrzymania się od określonej działalności, nakazanie powstrzymania się od prowadzenia pojazdów. Jakie środki prawne przysługują ofierze przemocy? Na etapie postępowania przygotowawczego ofiara przemocy-pokrzywdzona (jak każda ofiara przestępstwa) ma prawo do: -interwencji Policji, w tym sporządzenia przez funkcjonariuszy notatki służbowej z interwencji; -wylegitymowania policjantów z imienia i nazwiska oraz numeru legitymacji służbowej, co może być konieczne, gdyby w przyszłości trzeba było składać na nich skargę lub wzywać jako świadków do sądu; -żądania, by w stosunku do sprawcy zastosowano odpowiednie środki- zatrzymania go na 48 godzin lub w przypadku sprawcy nietrzeźwego- odwiezienia go do izby wytrzeźwień; -złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ustnie lub pisemnie (listem poleconym lub składając pismo osobiście); -niezwłocznej informacji o tym, czy organ prowadzący postępowanie przygotowawcze (Policja lub prokuratura) wydał postanowienie o odmowie postępowania lub o jego wszczęciu niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie (art. 305 k.p.k.). Jeśli zobowiązany organ nie dokona tego w przeciągu 6 tygodni od złożenia przez pokrzywdzoną zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, pokrzywdzonej przysługuje zażalenie; - zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub jego umorzeniu; -przejrzenia akt sprawy, o czym pokrzywdzona powinna zostać pouczona; -składać wnioski dowodowe; -wnieść o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego; -pouczenia o uprawnieniach związanych z dochodzeniem roszczeń majątkowych; -pouczenia o możliwości występowania w charakterze oskarżycielki posiłkowej; -osoba najbliższa dla oskarżonego ma prawo do odmowy zeznań lub odpowiedzi na pytanie; W czasie rozprawy, jeśli pokrzywdzona nie zgłosi się jako oskarżycielka posiłkowa, nie jest już stroną postępowania, ale ma prawo do: -pozostania na sali rozpraw, nawet gdyby miała składać zeznania jako świadek- wówczas sąd przesłuchuje ją w pierwszej kolejności; -złożenia wniosku o nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody najpóźniej do zamknięcia przewodu sądowego; Co to jest postępowanie przygotowawcze i kto je prowadzi? Postępowanie przygotowawcze to ten etap postępowania karnego, podczas organy wymiaru sprawiedliwości sprawdzają, czy rzeczywiście zostało popełnione przestępstwo, zbierają i zabezpieczają dowody w sprawie. Postępowanie przygotowawcze kończy się: skierowaniem aktu oskarżenia do sądu, umorzeniem postępowania (najczęściej z powodu braku dowodów), skierowaniem do sądu wniosku o warunkowe umorzenie lub wniosku o umorzenie postępowania i zastosowania środków zabezpieczających. Postępowanie to prowadzone jest przez Policję lub prokuraturę. Jeśli postępowanie prowadzi Policja, to prokuratura sprawuje nad nim nadzór. Zawsze jednak to prokurator decyduje o tym, czy wszcząć postępowanie i w jaki sposób go zakończyć (skierowaniem aktu oskarżenia do sądu lub umorzeniem). W postępowaniu przygotowawczym to prokurator jest także organem uprawnionym do stosowania środków zapobiegawczych, za wyjątkiem tymczasowego aresztowania, o czym decyduje tylko sąd. |