| W swietle prawa |
| Jakie przepisy regulują kwestię przemocy domowej? Przestępstwo określane potocznie przemocą w rodzinie czy przemocą domową jest uregulowane w kodeksie karnym w art. 207, który brzmi: Art. 207. § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Znamionami, czyli cechami charakterystycznymi tego przestępstwa są: -Znęcanie się- przyjmuje się, że chodzi tutaj o takie działanie sprawcy, na które składa się pewien proces, a więc dane zachowanie nie jest jednorazowe (nie np. jednorazowe pobicie- wówczas w grę mogą wchodzić inne przestępstwa). Działanie sprawcy ma mieć charakter wielokrotny, powtarzalny. Zaniechanie określonego działania przez sprawcę także może rodzić dla niego odpowiedzialność karną (np. zaniedbywanie dzieci, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych członka rodziny narażając go na cierpienie); Fizyczne lub psychiczne znęcanie się- do zaistnienia przestępstwa z art. 207 wystarczy, że sprawca dopuszcza się jednego z rodzajów przemocy (tzn. psychicznej lub fizycznej). Przemoc fizyczna to takie zachowanie, które jest skierowane przeciw życiu lub zdrowiu ofiary. Może przybierać różnorodne formy- bicie, kopanie, popychanie, szturchanie, policzkowanie, obezwładnianie, zamykanie w domu. Jeśli sprawca działa szczególnie okrutnie (np. używa niebezpiecznych narzędzi, broni, noża, stosuje wymyślne formy przemocy) za jego czyn grozi mu wyższy wymiar kary. (Art.207§ 2) Również zachowania sprawcy o charakterze przemocy seksualnej (wymuszanie współżycia seksualnego, zmuszanie do nieakceptowanych przez ofiarę form współżycia lub praktyk seksualnych) są formą fizycznego znęcania się. Wymuszanie współżycia seksualnego, a tym bardziej gwałt także w małżeństwie jest przestępstwem. Sprawca może wówczas odpowiadać także z art. 197 kodeksu karnego. Psychiczne znęcanie się to działanie, które charakteryzuje się poniżaniem ofiary, wzbudzaniem w niej poczucia zagrożenia, niebezpieczeństwa, ale także niezaspokajaniem potrzeb materialnych (przemoc ekonomiczna). Typowymi przykładami będą: wyśmiewanie, krytykowanie, kontrola i ograniczanie wolności ofiary np. poprzez zakaz kontaktów z innymi osobami (rodziną, przyjaciółmi),grożenie, obrzucanie wyzwiskami, stosowanie zakazów i nakazów (zakaz podjęcia pracy, wyjścia na zakupy), obarczanie ofiary wyłączną odpowiedzialnością za utrzymanie rodziny, nie przyczynianie się do wspólnych wydatków, odbieranie ofierze jej środków finansowych (wynagrodzenia za pracę, renty). Sprawca znęca się nad osobą najbliższą, inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny. Krąg osób najbliższych określony przez art. 115 § 11 kodeksu karnego to: małżonek, wstępny (np. rodzice, dziadkowie), zstępny (np. dzieci, wnuki), rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu (np. zięć, teść) osoba pozostająca w stosunku przysposobienia (adoptowana lub adoptująca) oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu (konkubent). Inna osoba pozostająca w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy to np. osoba, którą sprawca faktycznie się opiekuje (np. daleka krewna), albo, którą sprawca utrzymuje. Ważne jest tutaj, aby osoba ta, ofiara przemocy, była zależna od sprawcy- formalnie (na podstawie stosunku prawnego) lub faktycznie. Wreszcie ostatni krąg podmiotów to małoletni, oraz osoby nieporadne- np. niepełnosprawne ruchowo, upośledzone umysłowo, obłożnie, przewlekle chore. Art. 207 § 3 definiuje kwalifikowany typ przestępstwa znęcania się. Mowa tu o zaistnieniu takiego skutku działania sprawcy, którym jest targnięcie się na swoje życie przez ofiarę przemocy. Dla zaistnienia przestępstwa nie jest istotne, czy ofiara dokona skutecznej próby samobójczej. Natomiast ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 definiuje przemoc w rodzinie jako: jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1, (osób najbliższych lub wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących) w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą . Inne rodzaje przestępstw, które mogą składać się na przemoc domową Przestępstwo znęcania się określone w art. 207, będzie zachodzić wówczas, gdy sprawca działa w sposób powtarzalny, a więc jego czyn ma charakter ciągły. Jeśli jednak sprawca dokona jednorazowego aktu przemocy lub nie można udowodnić mu znęcania na przestrzeni czasu, nie oznacza to, że nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za inne przestępstwa. Poniżej znajdują się przykładowe przepisy kodeksu karnego, które mogą mieć zastosowanie do czynów sprawców przemocy domowej: Art. 156. § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: 1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, 2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Art. 157. § 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w Art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. § 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego. § 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek. [color=red]Uwaga: w tym przypadku przydatne będzie posiadanie obdukcji lekarskiej, z której będzie wynikać ile dni trwał rozstrój zdrowia, a co za tym idzie, czy sprawa będzie się toczyć z oskarżenia publicznego (gdy rozstrój zdrowia trwa powyżej 7 dni), czy z oskarżenia prywatnego (poniżej 7 dni). Art. 157a. § 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego. § 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która dopuszcza się czynu określonego w § 1. Przepis tego artykułu może mieć zastosowanie do sprawcy, który wobec kobiety ciężarnej dopuszcza się przemocy mogącej skutkować uszkodzeniem dziecka poczętego. Art. 197. § 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia określonego w § 1 lub 2, działając ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Wymuszanie współżycia, gwałcenie i zmuszanie kogoś do wykonywania innych praktyk seksualnych jest przestępstwem także w małżeństwie. Więcej na temat przemocy seksualnej czytaj tu. Art. 208. Kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 209. § 1. Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu opieki społecznej lub właściwej instytucji. § 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano świadczenie z funduszu alimentacyjnego, ściganie odbywa się z urzędu. Ustawa wymaga, aby uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego miało charakter uporczywy, co oznacza, że jednorazowe niezapłacenie alimentów nie będzie wystarczające do pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej za ten czyn. Art. 210. § 1. Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby określonej w § 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Art. 211. Kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Przykładem zachowania, które może być karane na mocy powyższego przepisu jest sytuacja, w której np. ojciec dziecka zatrzymuje je, uprowadza dziecko, wbrew woli matki, która na mocy wyroku sądu (np. po rozwodzie) ma wyłączne prawo do opieki nad dzieckiem. |